Początek roku szkolnego to dla wielu rodzin czas ekscytacji, ale też niepokoju. Szczególnie silnie odczuwają to rodzice i dzieci neuroróżnorodne – w tym uczniowie w spektrum autyzmu. Nowe otoczenie, nauczyciele, obowiązki i relacje rówieśnicze bywają źródłem dodatkowych trudności. Jak przygotować dziecko do tego okresu i jak sprawić, by szkoła stała się miejscem wsparcia, a nie wykluczenia? – Neuroróżnorodność oznacza, że nasz mózg może działać inaczej, ale nie gorzej. To naturalny wariant ludzkiej neurologii. Trzeba przestać patrzeć na te różnice w kategoriach deficytu czy choroby – podkreśla Sylwia Włodarczyk z Fundacji Szkolnej, specjalistka z zakresu edukacji i rehabilitacji osób z autyzmem oraz zespołem Aspergera. Dzieci w spektrum w szkole i w przestrzeni społecznej Dzieci neuroróżnorodne od najmłodszych lat napotykają trudności komunikacyjne i społeczne. W przedszkolu może to oznaczać problemy z wyrażaniem emocji czy rozumieniem reguł zabawy, a w szkole – niezrozumienie ironii czy sarkazmu, co często prowadzi do odrzucenia przez rówieśników. Dorastające dzieci w spektrum mocniej przeżywają też wyzwania związane z procesem dojrzewania. – W ostatnich latach widzimy lawinowy wzrost liczby diagnoz, jest też coraz więcej dzieci z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego. To sprawia, że inni uczniowie w pewnym stopniu oswajają się z ichneuroróżnorodnością – np. widok ucznia w słuchawkach wygłuszających w klasie nie dziwi już tak jak kiedyś – tłumaczy Sylwia Włodarczyk. Niestety, jak dodaje ekspertka, społeczna akceptacja wciąż jest powierzchowna. – Grupy rówieśnicze czasem reagują odrzuceniem dziecka w spektrum, a nauczyciele nie zawsze wiedzą jak sobie radzić z problemami, jak na co dzień wspierać uczniów o specjalnych potrzebach. I choć pojawia się coraz więcej informacji oraz akcji społecznych, jak np. „godzina ciszy” w sklepie raz w tygodniu, to raczej nie jest to otwartość, tylko medialne mydlenie oczu. To po prostu za mało, żeby mówić o prawdziwym dostosowaniu przestrzeni publicznej do potrzeb osób w spektrum. Trudności w rodzinie i relacjach Diagnoza neuroróżnorodności wpływa nie tylko na dziecko, ale na całą rodzinę. Uwaga rodziców często skupia się na dziecku w spektrum, co bywa trudne dla rodzeństwa, którego potrzeby są w cieniu, czasem niedostrzegane. – Rodzice jeżdżą od specjalisty do specjalisty, spędzając godziny na terapiach i konsultacjach. W domu pojawia się napięcie, stres, strach o przyszłość dziecka w spektrum. Codziennie wszyscy członkowie rodziny muszą też mierzyć się z trudnymi reakcjami bliskiej osoby w spektrum, muszą dzień po dniu oswajać się z wyzwaniami oraz starać się oswoić z diagnozą. To ogromne obciążeniedla całego systemu rodzinnego. Nie bez znaczenia są również oczekiwania otoczenia – dziadków, cioć czy znajomych. – Rodzice mają prawo czuć się zmęczeni tłumaczeniem każdej reakcji dziecka. W pędzie życia codzienniego nie ma przestrzeni na edukowanie innych, że zachowania dziecka w spektrum to nie złośliwość, tylko mechanizm obronny – podkreśla ekspertka. Rodzice słyszą uwagi, że ich dziecko jest źle wychowane, nieposłuszne, niegrzeczne – i chociaż to zupełnie nie o to chodzi, często sami nie wiedzą, jak reagować – szczególnie, gdy brakuje im wiedzy i wsparcia otoczenia. Jednym z najbardziej niezrozumianych aspektów funkcjonowania dzieci neuroróżnorodnych są zachowania trudne, w tym agresja. – Agresja w autyzmie rzadko kiedy wynika ze złośliwości. To raczej sygnał: „nie radzę sobie” – wyjaśnia Sylwia Włodarczyk. Dziecko może być przebodźcowane, zirytowane dźwiękiem, światłem czy brakiem zrozumienia. Agresja to wołanie o pomoc i to trzeba sobie uświadomoć, by właściwie reagować. Najważniejsze to być z dzieckiem, a nie przeciwko niemu. Podczas niekontrolowanego wybuchu agresji u dziecka, trzeba spróbować zachować spokój, nazwać emocje i pomóc znaleźć alternatywne strategie radzenia sobie. Nie ma jednej recepty – spektrum oznacza ogromną różnorodność zachowań i przyczyn. Systemowe bariery i potrzeba realnego wsparcia Choć w teorii w Polsce istnieje model edukacji włączającej, w praktyce – jak wskazuje ekspertka – brakuje narzędzi i kadry. – Mamy świetne standardy zapisane na papierze, ale w szkołach dramatycznie brakuje psychologów, pedagogów specjalnych czy osób przeszkolonych w komunikacji alternatywnej. Dziecko może czekać nawet pół roku na wizytę w poradni, to zmarnowany czas. Problemy nie znikają, gdy dziecko dorasta – wręczprzeciwnie, wielu rodziców jeszcze bardziej niepokoi się o to, co wydarzy się po ukończeniu przez ich dziecko 18. roku życia – Po uzyskaniu pełnoletności system praktycznie przestajewspierać. Nie ma wystarczającej liczby mieszkań treningowych, szkół przysposabiających do pracy czy miejsc pracy chronionej. Dzieci i ich rodzice zostają sami – mówi ekspertka. Nadzieja i działania oddolne Fundacja Szkolna, którą współtworzy ekspertka, realizuje projekty wspierające zarówno dzieci, jak i dorosłych w spektrum. – W ramach projektu Sidra Fundacja Rozwoju tworzymy na Podlasiu centrum terapeutyczne z możliwością skorzystania z turnusów wytchnieniowych. Chcemy, by rodzice mogli choć na chwilę odetchnąć, wiedząc, że ich dorosłe dziecko jest w bezpiecznym miejscu pod opieką specjalistów – wyjaśnia Sylwia Włodarczyk. Centrum Integracji i Wspólnoty Mieszkaniowej Osób ze Spektrum Autyzmu połączy przestrzeń mieszkalną dla dorosłych osób w spektrum z nowoczesnym zapleczem szkoleniowo-edukacyjnym, tworząc miejsce codziennego życia, integracji i rozwoju. Centrum to ważny krok w kierunku wypełnienia luki systemowej. Można pomóc w budowie Centrum, wpłacając darowiznę lub dołączając jako wolontariusz i współtworząc miejsce, które zmieni życie osób neuroróżnorodnych i ich rodzin. W tej chwili bardzo liczymy na wsparcie finansowe firm i przedsiębiorców, tym bardziej, że od darowizny można odliczyć do 6% od podstawy opodatkowania – apeluje przedstawicielka Fundacji Szkolnej. Taka pomoc to nie typowa akcja CSR, ale realna pomoc dla osób w spektrum i ich rodzin, poprzez którą mamy wpływ na uszczęśliwienie wielu osób. Musimy odczarować autyzm i inne formy neuroróżnorodności. Zrozumieć, że to nie jest problem, który trzeba „naprawić”, ale rzeczywistość, w której możemy wzajemnie się wspierać, uczyć i budować akceptację. Jak wesprzeć dziecko w spektrum autyzmu na początku roku szkolnego? Dla rodziców: Przygotuj dziecko na zmiany – pokaż szkołę, , drogę do szkoły jeszcze przed rozpoczęciem roku. Stwórz przewidywalną rutynę – ustal harmonogram dnia (pobudka, śniadanie, wyjście), używaj wizualnych planów. Komunikuj się z nauczycielami – opowiedz o mocnych stronach i trudnościach dziecka, przekaż strategie, które się sprawdzają. Wyposaż dziecko w „narzędzia wsparcia” – słuchawki wygłuszające, zabawkę sensoryczną, notes do zapisywania emocji. Wspieraj regulację emocji – ucz prostych technik (oddychanie, liczenie do 10, sygnały STOP). Dla nauczycieli i szkoły: Zapoznaj się z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego i zawartymi tam zaleceniami dla szkoły, przygotowanymi przez specjalistów z poradni psychologiczno – pedagogicznej. Zadbaj o jasną komunikację – mów wprost, unikaj ironii i niedopowiedzeń. Dostosuj przestrzeń – miejsce w pierwszej ławce, mniej bodźców, możliwość przerwy w cichym kąciku. Rozpoznawaj sygnały przebodźcowania – zasłanianie uszu, wycofanie, nadmierna reakcja ruchowa to nie złośliwość, lecz obrona. Ustal wspólne strategie z rodzicami – spójność między domem a szkołą zwiększa poczucie bezpieczeństwa dziecka. Wspieraj relacje rówieśnicze – włączaj dzieci w zabawy i projekty grupowe, tłumacz różnice w prosty i akceptujący sposób. Centrum Integracji i Wspólnoty Mieszkaniowej Osób ze Spektrum Autyzmu to o unikalny projekt Sidra Fundacja Rozwoju – organizacji powołanej w 2020 roku przez Fundację Szkolną, która od 35 lat prowadzi szkoły, wspiera edukację domową i oferuje kompleksową pomoc psychologiczno-pedagogiczną rodzinom dzieci w spektrum autyzmu. Centrum połączy przestrzeń mieszkalną dla osób w spektrum z nowoczesnym zapleczem szkoleniowo-edukacyjnym, tworząc miejsce codziennego życia, integracji i rozwoju. Pomóż nam zbudować Centrum, wpłacając darowiznę – firmy i przedsiębiorcy mogą odliczyć do 6% od dochodu. Dołącz także jako wolontariusz i twórz z nami miejsce, które zmieni życie osób neuroróżnorodnych i ich rodzin. Więcej informacji https://sidra.org.pl
Fundacja „Wawel z Rodziną” podsumowuje 15 lat działalności Rok 2024 to kluczowy moment w historii Fundacji „Wawel z Rodziną”, która od 15 lat konsekwentnie realizuje swoją misję wspierania osób najbardziej potrzebujących. Przez te lata Fundacja zaangażowała się w działania na rzecz różnych środowisk społecznych, realizując liczne programy edukacyjne i przekazując znaczne ilości słodyczy Wawel na rzecz ważnych inicjatyw. Jubileusz to nie tylko czas podsumowań i wyznaczania kierunków na kolejne lata działalności, ale także okazja do wyrażenia wdzięczności wszystkim tym, którzy przez lata wspierali jej działania. Inicjatywy pełne serca Od początku swojej działalności fundacja współpracuje z placówkami opiekuńczo-wychowawczymi zarówno opieki dziennej, jak i całodobowej na terenie całej Polski. Najbardziej rozpoznawalne w tym zakresie inicjatywy to „Słodki Dzień Dziecka” oraz „Zostań Pomocnikiem św. Mikołaja”, w ramach których dwa razy w roku do 430 placówek opieki całodobowej przekazanych zostaje ponad 135 ton słodyczy. Co roku pracownicy Wawel w ramach wolontariatu dostarczają słodycze, osobiście angażując się w działania Fundacji. Edukacja w działaniu Przez lata działalności Fundacja „Wawel z Rodziną” zrealizowała także szereg programów edukacyjnych skierowanych do placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz instytucji edukacyjnych. Wśród kluczowych inicjatyw znajdują się programy „Dobro od dziecka” oraz „Masz szansę”. Jednym z ostatnich projektów była akcja #dobrarobotachallange – program edukacyjny połączony z konkursem skierowanym do szkół, świetlic i domów dziecka. Celem programu było zapoznanie uczniów z różnorodnymi zawodami oraz pomoc w planowaniu ich przyszłej ścieżki zawodowej W projekcie wzięło udział ponad 300 szkół z całej Polski, angażując ponad 7500 uczniów. Od 2009 roku fundacja przeznaczyła blisko 370 tys. zł na organizację zajęć edukacyjnych dla dzieci i młodzieży. Serce Rośnie od dobra Fundacja nie ogranicza swojej działalności jedynie do wsparcia najmłodszych, lecz angażuje się w pomoc także innym osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej. W ramach programu społeczno-konsumenckiego „Serce Rośnie” organizowanego przez firmę Wawel, zrealizowano ponad 30 projektów społecznych, a także sfinansowano kilka tysięcy posiłków dla osób potrzebujących. Fundacja regularnie współpracuje z licznymi lokalnymi instytucjami, stowarzyszeniami, fundacjami, placówkami edukacyjnymi i kulturalnymi oraz ośrodkami pomocy społecznej, wspierając różnorodne inicjatywy charytatywne. Co roku aktywnie wspiera wolontariuszy Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy oraz uczestniczy w organizacji „Wigilii dla Bezdomnych i potrzebujących” na krakowskim rynku. Od 2011 roku w ramach tej inicjatywy przekazano już ponad 21 ton słodyczy, które znalazły się w zestawach wręczanych potrzebującym. Pomoc, która przekracza granice Fundacja dostosowuje swoje działania do zmieniających się okoliczności i potrzeb, wykazując gotowość do niesienia pomocy również w momentach kryzysowych. W czasie pandemii COVID-19 organizacja dostarczyła słodycze i wsparcie dla służb medycznych, doceniając ich zaangażowanie i ciężką pracę. Podczas wojny na Ukrainie pomoc dotarła do uchodźców i osób w potrzebie, niosąc im odrobinę nadziei w najtrudniejszych chwilach. W ramach solidarności z Ukrainą, przygotowano również specjalną edycję czekolady ozdobioną flagą Ukrainy, będącą symbolem wsparcia, którą przekazano do Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych. Lepsze jutro 15-lecie działalności Fundacji „Wawel z Rodziną” to szczególny czas podsumowania lat zaangażowania i działań na rzecz potrzebujących. To także okazja, by wyrazić wdzięczność wszystkim tym, którzy na co dzień wspierają misję fundacji. Przyszłość zapowiada się równie obiecująco – kolejne lata to nie tylko kontynuacja dotychczasowych działań, ale także nowe oryginalne projekty, które będą miały na celu wsparcie osób potrzebujących. Fundacja od 15 lat niezmiennie kieruje się swoją misją, którą zamknąć można w prostych słowach “Pomagamy i inspirujemy”. A to dopiero początek naszej wspólnej drogi, której celem jest lepszy świat dla nas wszystkich.